🚶 Mo‘ui Lelei mo e Ngaue
Hiki ho loto mo e māfana ‘o e sino ‘aki e ngaahi ngaue ‘i he ‘aho kotoa.
Ko e Hā Ia
‘I he taimi ‘oku tō lalo ai ho loto, ‘oku mu‘a pē hono tō ‘i lalo ‘a e māvae — pea ‘oku faingofua ke tuku ‘a e ngaahi me‘a ‘oku tokoni ke ke ongo‘i lelei. Ko e behavioural activation ‘oku fekau‘aki mo hono fili ke liliu ‘a e ngaahi me‘a ko ia: ke fai e ngaahi ngaue si‘isi‘i, ma‘ongo‘onga foki, ‘e taha pē, kimu‘a pea ke ‘i ai ho loto ke fai. ‘Oku fakatupu ‘e he ngaue ‘a e ‘u fakatupulaki.
Founga ke Fai Ai
Laupisi ‘Uluaki — Lisi‘i e Ngaahi Ngaue
Tohi hifo e ngaahi me‘a ‘oku ne tokoni ke ke loto lelei ange pe ke fakafekau‘aki mo e kakai — ‘ikai pau ke me‘a fiefia pē, ka ko e me‘a ‘aonga pe fakasosiale:
Ngaahi me‘a faingofua (hīkoi, nofo ki tu‘a he mālie, faikava pe me‘a inu māfana)
Ngaahi ngaue si‘isi‘i (teuteu fale, fakamā, ngaue mā)
Ngaahi fakafekau‘aki (ui ha kaungā‘api, kau ki ha kulupu)
Laupisi Ua — Fokotu‘u ‘aki ‘e he Ngāue
Faka‘ilonga‘i e ngāue kotoa ‘aki e lanu:
Faingofua – lava ke fai taimi kotoa.
Lotolahi – fiema‘u ha fakakaukau pe māfana.
Faingata‘a – fiema‘u ha tokoni mei ha taha kehe pe ha fakamaau‘anga.
Ko e fokotu‘u ni ‘oku tokoni ke ke fili e ngāue ‘oku fetongi mo ho māfana mo ho mālohi.
Laupisi Tolu — Fakapa‘anga ‘aki e Ngaahi Ngaue
Mamahi‘i e ngaahi ngāue ‘oku tokoni lahi taha ki ho loto lelei, falala, pe fakafekau‘aki. Faka‘ata‘i e tohi fakafuofua (1–5) — tauhi e ngaahi mea ‘e tolu ‘o e taha, ko e ngaahi ngāue ia ke ke fakafou‘i ai ho loto ‘i he taimi ‘oku mamahi ai.
Lapis Fa — Fokotu‘u e Uike
Tā e uike ‘o tohi hifo e ngaahi ngāue si‘isi‘i, ‘oku totonu mo totonu ki ho taimi — ‘aupito e ngaahi ngāue faingofua. Fai ha hīkoi miniti 10, fekau‘i ha meili, pe tokoni ki ha kai ‘a e fāmili. Faka‘ilonga‘i ‘a e ngāue kuo ke fai — ‘oku ne fakalahi e māfana mo e loto falala.
Ko e ‘uhinga ‘oku ngāue ai
Ko e fai, ‘e ‘ikai ke lahi, ‘oku ne toe fakalahi e mālohi mo e taumu‘a. Ko e ngāue lelei ‘oku ne liliu e loto pea fakalelei ange e loto mamahi. ‘I he taimi, ‘oku fakalahi e ngāue lelei ke malu‘i ‘a e sino mo e loto mei he loto mamahi.
Fai ‘eni (Founga Fai Ha‘u)
Fili ha ngāue si‘isi‘i mei ho lisi ni — ha me‘a ke ke lava ‘o fai ‘i he houa kaha‘u.
Fai, pea sio ki ho loto.
Toe fai kotoa pē ‘i he uike e taha.
Ko e ngaahi sitepu si‘isi‘i, ‘oku toe fakalahi ange ‘a e māfana mo e loto falala ke toe ngaue‘i.
🏥 Kapau ʻoku ʻi he faingataʻa fakavavevave, tālasi 000. Kapau ʻoku ke fiemaʻu tokoni, fetuʻutaki ki ho GP pē telefoni ki Lifeline 13 11 14. ʻOku ʻomi ʻe he fakamatala ni ha tokoni ki he moʻui lelei ka ʻikai ko ha fakafisiōnalé faihoalá.
Na‘e langa ‘i he Northern Mallee — totonu, fakamo‘oni, mo fakakaukau fakakolo.
